اجرای کریدور جنوبی گاز می‌تواند نقش ایران در بازار انرژی منطقه را کمرنگ کند
مرکز پژوهش های مجلس اعلام کرد: اجرای کریدور جنوبی گاز در صورت عدم تدوین استراتژی صحیح در حوزه بین الملل انرژی، ممکن است فرصت حضور و حتی توسعه وضعیت موجود ایران را در بازار انرژی منطقه (با محوریت گاز) کم‌رنگتر کند.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی با انتشار گزارشی با عنوان «بررسی اجرای پروژه کریدور جنوبی گاز اروپا و اهمیت آن در بازار انرژی منطقه» اعلام کرد:اجرای کریدور جنوبی گاز ممکن است فرصت حضور و حتی توسعه وضعیت موجود ایران را در بازار انرژی منطقه (با محوریت گاز) کم‌رنگتر کند.
در بخش چکیده گزارش این مرکز پژوهشی آمده است: «در یک دهه اخیر، گسترش استفاده از گاز طبیعی در بخش صنعت و نیروگاهی کشورهای اروپایی و جایگزینی آن با زغال‌سنگ همچنین افزایش منابع وارداتی گاز به طرق مختلف و کاهش وابستگی به گاز روسیه را به یکی از راهبردهای اساسی اروپا تبدیل کرده است.براساس گزارش‌های بین المللی منتشر شده و شواهد موجود، حاکی از کاهش تولید و افزایش تقاضای گاز طبیعی در اروپاست. بنابراین، کشورهای اروپایی به دنبال تأمین انرژی مورد نیاز خود و افزایش منابع عرضه گاز طبیعی هستند. ازاین‌رو، اتحادیه اروپا پروژه کریدور جنوبی گاز را در سال 2015 طراحی و عملیاتی کرده و با مشارکت سه کشور جمهوری آذربایجان، گرجستان و ترکیه در حال اجرای مراحل پایانی این پروژه مهم گازی است.
پروژه کریدور جنوبی گاز قرار است گاز استخراج شده از میدان فراساحلی شاه دنیز جمهوری آذربایجان را از طریق گرجستان و ترکیه در سال 2020 میلادی به سایر کشورهای هدف اروپایی انتقال دهد. حجم گاز انتقالی از میدان شاه دنیز به مقاصد مصرفی حدود 16 میلیارد مترمکعب در سال خواهد بود که پس از اجرای سه پروژه در فاز اول عملیاتی خواهد شد. پروژه اول اجرای خط لوله قفقاز جنوبی و توسعه آن در گرجستان، پروژه دوم اجرای خط لوله ترانس آناتولی در ترکیه و پروژه سوم اجرای خط لوله ترانس آدریاتیک در کشورهای یونان، آلبانی و ایتالیاست. در اواسط سال 2018 میلادی، عملیات اجرایی پروژه ترانس آناتولی به اتمام رسید و گاز مورد نیاز ترکیه از این خط لوله تحویل داده شد. اجرای این کریدور، برخلاف نظر روسیه و با حمایت کامل اتحادیه اروپا عملیاتی شده است و ضمن تنوع منابع گاز وارداتی اروپا، از وابستگی کامل کشورهای شرقی این قاره به گاز روسیه جلوگیری می‌کند و می‌تواند در بلندمدت بخش قابل توجهی از نیاز انرژی کشورهای هدف را تأمین کند.
اجرای کریدور جنوبی گاز ممکن است نقش جمهوری اسلامی ایران در تأمین احتمالی گاز اروپا، گسترش سهم ایران در تجارت منطقه ای و جهانی گاز (به ویژه از طریق خط لوله) و برقراری ارتباطات چند جانبه پایدار مبتنی بر انرژی را با کشورهای منطقه قفقاز و شرق اروپا کمرنگ کند. ازاین‌رو، با توجه به جایگاه ایران به عنوان اولین دارنده ذخایر متعارف گاز طبیعی در جهان، گسترش تعامل و دیپلماسی انرژی بر محور گاز طبیعی با کشورهای منطقه و ایفای نقش بیشتر در بازار گاز، امری مهم و استراتژیک (به ویژه در شرایط تحریم اقتصادی) است».
در بخش «جمع بندی و نتیجه گیری» این گزارش بازوی کارشناسی مجلس هم با اشاره به مشخصات پروژه کریدور جنوبی گاز آمده است: «اجرای کریدور جنوبی گاز و انتقال گاز از دریای خزر به قاره اروپا به واسطه کشور جمهوری آذربایجان می تواند تهدیدها و فرصتهایی برای کشور ما داشته باشد. اجرای این خط لوله، در صورت عدم تدوین استراتژی صحیح در حوزه بین الملل انرژی، ممکن است فرصت حضور و حتی توسعه وضعیت موجود ایران را در بازار انرژی منطقه (با محوریت گاز) کم‌رنگتر کند. با توجه به حضور زنجیره کاملی از شرکتهای نفت و گاز در زمینه اکتشاف، توسعه، استخراج، انتقال و توزیع انرژی، بنابراین جمهوری اسلامی ایران نیز می‌تواند از این فرصت برای توسعه و بهره‌برداری از منابع دریای خزر خود به خوبی بهره گیرد. این امر می‌تواند فرصتهای شغلی فراوان و رونق و رشد اقتصادی مضاعفی را متوجه اقتصاد کشور سازد.
با توجه به رشد و تمایل کشورهای پیشرفته و در حال توسعه اروپایی به استفاده بیش از پیش گاز طبیعی و جایگزینی آن با زغال‌سنگ، به رغم اجرای خط لوله کریدور جنوبی، در آینده نه چندان دور، این کشورها به واردات بیشتر گاز طبیعی روی خواهند آورد. یکی از بازارهای بالقوه منابع نفت و گاز کشور (هم در خلیج فارس و هم در دیای خزر)، کشورهای اروپایی است. کشورهای اروپایی و به تبع آن اکثر کشورهای دنیا به دلیل وجود مسائل زیست محیطی و آلودگی هوا، به شدت در حال توسعه و استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر هستند و با سرعت بالایی به جایگزینی آنها با منابع سوخت فسیلی اقدام میکنند.
لذا چنانچه از فرصتهای مذکور به خوبی بهره برداری نشود ممکن است در آینده نه‌چندان دور نتوان به جایگاهی که در حوزه انرژی شایسته ایران به عنوان اولین دارنده ذخایر گازی دنیا باشد دست یافت. بنابراین، ضروری است با آینده‌نگری صحیح و منطقی از ترکیب و روند انرژیهای موجود نفت، گاز، زغال‌سنگ و تجدیدپذیرها بتوان به خوبی از منابع طبیعی شمال و جنوب کشور در راستای توسعه اقتصادی بهره‌برداری شود».
