شرحی از نسل جدید ساختمانها با مصالح هوشمند
نویسندگان در کتاب «مصالح ساختمانی نوین» معتقدند، امروزه بشر در آستانه نسل بعدی ساختمانها قرار دارد؛ ساختمانهایی که با تکنولوژی جدید ساخته شدهاند و کاملا سازگار با طبیعت هستند و میتوانند دربرابر تغییرات از خود واکنش نشان دهند.
خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) از دیرباز مصالح به کار گرفته شده در زندگی انسان مولفه بسیار مهمی بوده است؛ طوریکه امروزه نام اعصار گذشته با این مصالح شناخته میشود. برای مثال عصر سنگ، عصر برنز و عصر آهن. انسان تا قرنها استفاده یکسانی از مصالح سخت اطراف خود میکرده است و تنها هدفش ساخت سرپناه برای خود بود، اما در آغاز قرن بیستم توانمندی انتخاب و مهندسی ویژگیهای مصالح شکوفا شدند و روزبهروز بر قابلیتهای آن افزوده شد. این فرایند در نهایت منجر به پررنگ شدن نقش مصالح در زندگی بشر شد.
کتاب «مصالح ساختمانی نوین» با رویکردی همهجانبه به شرح و معرفی انواع مصالح نوین و امروزی پرداخته است. این اثر از سوی فائزه امیریپویا و محبوبهسادات میرشمسی به رشته نگارش در آمده است.
نویسندگان در این اثر معتقدند، امروزه بشر در آستانه نسل بعدی ساختمانها قرار دارد؛ ساختمانهایی که با درجات متعددی از تکنولوژی جدید ساخته شدهاند و کاملا رفتار اکولوژیکی دارند و قادرند با بهرهگیری هوشمندانه از مصالح سازگار و عملکرد مناسب، در برابر تغییرات مستقیم و غیر مستقیم پیرامون خود واکنش نشان دهند و با با شرایط مناسب تطبیق پیدا کنند.
گفتنی است در دنیای جدید با عباراتی مانند صفحات هوشمند، خانههای هوشیار، یافتههایی با خانههای کلی، سازههای خودمنتاژ کن، رنگهای ساختمانی متغیر، سامانههای نانو و ریزماشینها روبه رو هستیم. حال این مواد و مصالح نوعی تکنولوزی مدرن به حساب میآیند. در حقیقت شکلگیری و گسترش مصالح هوشمند در عرصه معماری و شهرسازی را میتوان نقطه عطفی دیگر در فناوری و روند معماری و ساخت و ساز به شمار آورد.
در این میان، امیر ویسی در پژوهشی درباره اهمیت مواد اصلی به کار گرفته شده در مصالح ساختمانی هوشمند آورده است؛ « باتوجه به اثرات اقتصادی و زیست محیطی مصرف بالای انرژی دربخش ساختمان طراحی و توسعه پایداردرمعماری امری ضروری به نظرمیرسد از روشهای مهم صرفهجویی انرژی درصنعت ساختمان طراحی ساختمان هوشمند و استفاده ازتکنیک ومصالح خاص است. ساختمانهای هوشمند این قابلیت را دارند که با تغییر شرایط محیطی نسبت به تغیرات عکسالعمل نشان داده امنیت و آرامش را در جهت توسعه پایدار برای ساکنان ساختمان فراهم آورند.
استفاده ازتکنولوژیهای جدید جهت کاهش مصرف انرژیهای تجدیدناپذیر و نیز ذخیره انرژیهای پایه ازمباحث عمدهای است که درمعماری پایدار مطرح میشوند. در نگرش طراحی ساختمانهای پایدار اغلب از چنین مصالح پربازدهی استفاده میشود، چرا که این مواد ماهیتی سازگارتر با محیط زیست داشته و سبب افزایش عمر مفید ساختمان میشوند.»
با توجه به مباحث درج شده در کتاب، مصالح هوشمند به موادی و فراوردههایی گفته میشود که خاصیت تغییرپدیری دارند و قادرند مشخصههای ظاهری خود را در پاسخ به تاثیرات فیزیک و شیمیایی به صورت برگشتپذیر تغییر دهند. در بخشی با عنوان مصالح بازیافتی آمده است؛
«این مصالح معمولا از مواد دسته دوم و زبالههای تمیز تهیه میشوند. برای تهیه مصالح بازیافتی، قسمت ارزشمند مصالح دسته دوم مورد استفاده قرار میگیرد. قابل ذکر است که مصالح بازیافتی نسبت به مصالح اصلی از کیفیت پایینتری برخوردار هستند. امروزه استفاده از مصالح بازیافتی با توجه به اصول معماری پایدار بسیار مورد توجه قرار میگیرد. برای نمونه از این مصالح بازیافتی در ساخت سرامیک و کاشی کف در مجتمع مسکونی میساوا در ژاپن استفاده شده است که ز جمله نخستین ساختمانهای صفر انرژی در جهان است.»
بسیاری از محققان معتقدند با توجه به اینکه منابع طبیعی زمین رو به اتمام است بشر ناچار است از تکنولوژی در امر ساخت و ساز و ساختمانها بهره بگیرد. شیما خدایار در پژوهشی در این باره معتقد است؛ «با توسعه در زمینه مصالح، فرآوردهها و روشهای ساخت ابداعی، حرکت به سوی ساختمانهایی با کارایی بالاتر و صرفه اقتصادی بهتر و سازگار با محیطزیست امری ضروری است. استفاده از مصالح ساختمانی هوشمند در ساختمانهای امروز و پاسخ به موقع نسبت به تغییرات موجب دوام و افزایش عمر در ساختمانها میشود. پیشرفت مصالح نوین، باعث اصلاح زیربنایی طراحی و ساخت و ساز شده و در این میان مصالح هوشمند توجه محققان را بیش از پیش به خود جلب کرده است چرا که این مصالح روند بازدهی منطقی و برنامه ریزی شده را تسهیل نموده و از خصوصیات قابل تغییر در برابر نیازهای مختلف برخوردارند. امروزه معماران و طراحان در راستای تحولات جدید، نگاهی به مواد و تکنولوژی هوشمند برای راه حل مشکلات بلند مدت در طراحی ساختمان دارند.»
با اشاره به مورد گفته شده در این اثر به تشریح مصالح هوشمند ذخیرهکننده انرژی پرداخته شده است؛ در واقع این مصالح میتوانند انرژی را چه به صورت نمایان و چه به صورت نهانی در خود ذخیره کنند. برای مثال به صورت نور، گرما هیدروژن و الکتریسیته. باید گفت این مصالح قابلیت بازگشتپذیری دارند بنابراین مصالح اینچنینی قادر به ذخیره انرژی به اشکال مختلفی هستند.
کتاب «مصالح ساختمانی نوین» با تیراژ پانصد نسخه و به قیمت بیستهزار تومان از سوی انتشارات زراحان تین راهی کتابفروشیها شد.